Không phải ai cũng biết kinh kê gà chọi khi gia nhập bộ môn đá gà này. Kinh kê được đúc rút từ những kinh nghiệm hàng trăm năm nên sẽ có rất nhiều kiến thức giúp ích cho những anh em đam mê gà đá.
Đặc biệt là những nội dung trong kinh kê này đều được viết dưới hình thức thể thơ lục bát nên rất dễ nhớ cũng như dễ đọc hiểu. Anh em sư kê có thể tìm hiểu để nghiên cứu xem thế nào nhé.
Mục Lục
Kinh kê gà chọi là gì?
Kinh kê gà chọi là một cuốn sách được xuất bản lần đầu tiên vào năm 1902, đây là tập hợp những kinh nghiệm nuôi gà từ lâu đời. Sách được viết dưới hình thức thơ lục bát được sưu tầm và được chép tay lại lưu truyền cho đến ngày nay.
Tuy là dễ đọc, dễ nhớ nhưng để hiểu hết được những câu thơ trong kinh kê này không phải một sáng một chiều. Cần phải có bản giải thích nghĩa đi kèm nếu muốn hiểu thông ngọn ngành được những nội dung bên trong.
Lê Văn Duyệt và Lê Văn Việt là 2 vị tướng quân khai quốc công thần thời Nguyễn của chúa Nguyễn Ánh trong đại chiến Tây Sơn 1787-1802. Ông được cho là chủ nhân cuốn “kinh kê diễn nghĩa” viết về đá gà chọi. Tuy nhiên khi tìm hiểu các thông tin đi kèm thì có rất ít tài liệu khẳng định rằng phần kinh kê diễn nghĩa này được viết ra bởi chính vị tướng quân này.
Có người nói rằng đây là 1 cuốn sách xuất bản của Trung Quốc và được dịch phổ ra tiếng Việt Nam. Nhưng thực tế cho thấy rằng phong trào đá gà ở nước ta đã có từ hàng trăm năm nay. Và có nhiều người cho rằng phong trào đá gà được bắt nguồn từ Trung Quốc nhưng sự thực như nào thì chưa nghiên cứu nào kiểm chứng qua.
Kinh nghiệm đúc kết từ kinh kê gà chọi chi tiết cho các sư kê
Trong cuốn “kinh kê gà chọi” có cách nhìn và cách phán đoán tướng gà cực kỳ chuẩn xác. Đây là những chia sẻ tận tâm nhất từ những người chơi gà chọi lâu năm dày dặn kinh nghiệm. Theo đó, kinh kê gà chọi chỉ ra một chiến kê cần có các đặc điểm như sau:
Dáng mắt
Một chú gà chọi có dáng mắt ếch hay mắt rắn hổ thì cực kỳ tốt. Đồng thời, lòng đen của mắt gà không nên quá to mà ngược lại càng bé càng tốt. Một chú gà lì lợm và hung dữ thì xung quanh tròng đen sẽ có nhiều đốm đen, càng nhiều đốm đen sẽ càng tốt. Bên cạnh đó, nên chọn những chú gà mắt xếch, mắt trong hoặc có viền đen rõ ràng. Đây sẽ là chiến kê đích thực của riêng bạn.
Cụ thể trong kỳ 2, số 31 của Kinh kê gà chọi có viết:
“Ðùi thời đùi ếch mắt thêm lõa tròng.
Cằm thời cho khít làm song,
Sâu lườn xương trọng sức trong như thần.
Cho hay là thể thuần văn,
Ðịch cùng võ thể mười phần toàn công.
Con nào đầu lớn khô lông,
Mình mà tròn tượng, chơn phòng phân hai.
Vảy mang ngón chẳng đặng dài,
Mồng chóc mã lại dưới hai cựa tròn,
Mắt thời lớn lõa ngoài khuôn,
Vảy thời to kịch hình dung võ toàn,
Ðá thời động địa kinh thiên,
Sánh cùng văn thể thủ thành đặng đâu.
Thuần văn thuần võ dạy đầu,
Văn pha võ lộn sau hầu biện phân.
Hỏi xin chữ dạ ân cần,
Từng chơi biện đặng, phải từng xét suy.
Dạy cho đủ trạng gà kỳ,
Thủ vĩ tương cận thấy thì phải kiêng…”
Vảy, cựa gà chọi
Kinh kê gà chọi sẽ chỉ cho anh em cách xem cựa và vảy gà ra sao. Đồng thời, trong đó còn có các hình ảnh minh họa để người đọc dễ hình dung hơn. Theo đó, một con gà chọi có dáng tốt và khả năng ra đòn hay là: Vảy vấn sáo, vảy khai vương, chân rắn chắc và người đứng thẳng.
Cụ thể thì kinh kê vẩy độ có viết:
“Vảy lông trái thế một hai,
Kém vảy bổn mạng dễ nài đứng lâu.
Phải tường bổn mạng ở đâu,
Cứ vảy ngón giữa kể hầu chẳng sai.
Hai mươi hai vảy sấp ngoài,
Mười bảy mười tám thường tài thiếu chi.
Vảy độ cứ xuống mà suy,
Ðừng cho núng dập phải ghi vào lòng.
Hậu cước liên lộ song song,
Vảy thời trên cán cho thông một đường.
Ðừng cho nát nẩm loạn hàng,
Ðứng càng lâu nước, lại càng đá năng.
Vảy hậu một đàng thẳng băng,
No nê khỏi cựa mới rằng bền cho.
Dẫu mà khai hậu nhỏ to,
Phía bên vấn cán chẳng lo chút nào.
Phép vảy khôn xiết kể bao,
Thương người lầm lỗi phải trao tâm truyền.
Vảy song nhiều vảy éo le,
Phải truyền cho biết mà đề ăn thua,
Vảy nhỏ thì ăn vảy to,
Vảy dưới trì hộ nó chấp vảy trên.
Vảy khô ăn ướt đã liền,
Tả biên ăn đặng, hữu biên là thường.
Dạy bày vảy độ cho tường,
Ðóng trên ngón nội một đường mọc lên.
Gà may vảy độ nảy liền,
Mấy vảy mấy độ ăn toàn chẳng chơi.
Nhơn tự hoặc chỉ ngoài này,
Hoặc năm ba vảy như ngòi tự nhơn.
Vảy độ chỉ ra rành rành,
Gà đà ăn độ lời đành bảo cho.
Vảy độ mấy vảy chẻ ra,
Ðà ăn mấy độ coi qua thì tường.
Dạy rằng cho độ mọi đường.
Tương sanh tương khắc có tường hay chưa ?
Từ nay cho những ngàn xưa,
Phong trần đã lắm bây giờ mới tinh.
Tùy cơ ứng biến rất xinh,
Ăn vì dày trí, phải gìn lời khuyên.
Hoài chi tấm bạc đồng tiền,
Trông gặp thì đá thua phiền đặng sao!”
Thế đứng của gà
Tính cách của gà thường được các sư kê dự đoán thông qua dáng đứng. Những chú gà đứng trùng kheo sẽ đá sâu chân và ra đòn mạnh hơn. Còn với những chú gà đứng khuỵu gối thì sẽ đá kiểu vật cần cổ hoặc luồn lách vào đối phương.
Lông mã của gà
Theo kinh nghiệm chơi gà chọi thì những chú gà đá hay sẽ có lông màu tía hoặc sắc tím than đá. Đồng thời, khi chọn “chiến kê” anh em nên lựa chọn những con gà có lông đuôi dài, bộ lông được phủ dày và mượt.
Trong kinh kê gà chọi có viết như sau:
“Ô thủy, tía hoả, tánh trời.
Nhạn kim, xám mộc, thổ thì huỳnh kê.
Gà ó thổ vượng tư bề,
Cùng vàng đồng mạng chớ hề nghi nan.
Gà bông, gà chuối, xám vàng,
Gà lau, gà nổ, cùng chàng cú kê,
Cứ theo sắc chánh mà suy,
Ngũ hành ngũ sắc kể gì dáng lông.
Xám son, cú chuối, nổ bông,
Thiệt là sắc dáng phải ghi tỏ tường.
Giả như xám trổ mã vàng,
Thiệt là sắc mộc màu vàng kể chi.
Bông nổ mã ô đen sì,
Màu thời chẳng kể, kể thì thủy ô.
Như vàng mã chuối trỏ vô,
Kể là sắc thổ chuối dò làm chi.
Gà tía trổ lau một khi,
Ðành rồi hoả mạng ai thì kể lau.
Gà nhạn trổ đen, vàng màu,
Chánh sắc kim thiệt ai hầu vàng, đen.
Sắc dáng cũng ăn sắc toàn,
Tương-sanh tương-khắc cậy liền can chi.
Hoặc là thủy vượng hoả suy,
Cũng hay tương-khắc tứ thì chẳng không.
Mùa xuân mộc thạnh khôn cùng.
Gà nhạn tuyết ấy khắc đồng mấy cho.
Mùa hè khí vận lửa lò,
Gà tía hoả mạng ấn phu với hè.
Qua thu âm khí nặng nề,
Ô gà thủy cũng sánh kề kém đâu.
Ðông lai thủy thuộc ruộng sâu,
Ðừng cho gà xám mạng sanh phải mùa.
Ó vàng hai sắc một pho,
Thổ vượng tứ quí bốn mùa có vay.
Cho hay thổ mẫu sanh ra,
Kim nhờ thổ mạch mới là có kim.
Kim lại sanh thủy chớ hiềm,
Thủy thời sanh mộc, hoả hiềm mộc sanh.
Ấy là ngũ hành tương sanh,
Lại dạy tương khắc sẵn dành đinh ninh.
Ðã hay thua đã tương-sanh,
Nhưng mà tương khắc tắc tình lạ thay.
Ô-thủy ăn tía hoả ngay,
Tía ăn kim-nhạn ngày rày chẳng lâu.
Nhạn ăn xám-mộc rất mau,
Xám mộc ăn thổ-ó lau, với vàng.
Nó hay phản khắc ghe đàng,
Ô thì ăn tía, vàng thường ăn ô…”
Kết luận
Trên đây là một số thông tin chi tiết về cuốn kinh kê gà chọi mà các bạn có thể tham khảo. Tuy nhiên, để trở thành “sư kê” giỏi thì anh em nên tìm đọc trực tiếp cuốn “kinh kê gà chọi” nhé. Trong đó sẽ có những kinh nghiệm về cách chọn, tông, giống gà một cách chi tiết nhất.
